Circulair Viaduct
Van Hattum en Blankevoort, prefab-bouwer Consolis Spanbeton en Rijkswaterstaat bouwden samen het eerste circulaire viaduct van Nederland. Dat deden we vlakbij Kampen, waar het viaduct getest is door werkverkeer bij de bouw van de Reevesluis. Binnen het project werd geëxperimenteerd met nieuwe techniek werd een nieuwe manier van samenwerken in de praktijk gebracht. De kennis die het project heeft opgeleverd delen we met andere partijen om bij te dragen aan de ontwikkeling van circulair bouwen.
Mijlpaal
De circulaire infra heeft op 4 december 2018 een mijlplaat bereikt, met de plaatsing van het circulaire viaduct vlakbij Kampen. Het dek van het eerste circulaire viaduct bestaat uit 40 betonnen elementen en kan volledig en ongeschonden worden gedemonteerd, verplaatst en op een nieuwe locatie herbouwd. Het is het eerste betonnen viaduct in Nederland dat zo is gebouwd. 'Zo is er geen afval, zijn er geen nieuwe grondstoffen nodig en worden gebruikte grondstoffen op de meest hoogwaardige manier opnieuw gebruikt,' aldus Esther van Eijk van Van Hattum en Blankevoort. 'Waar reguliere viaducten na 30 tot 50 jaar worden gesloopt, is de levensduur van het circulair viaduct met 200 jaar ongeveer 6 keer zo lang. Het is het eerste betonnen viaduct in Nederland dat zo is gebouwd.'
We hebben maar één aarde. En die kent nu eenmaal geen oneindige hoeveelheid grondstoffen: we moeten het doen met wat we hier hebben. Hergebruik van materialen is de toekomst. Daarmee dragen we ook bij aan de klimaatdoelen van dit kabinet. Onze grondstoffen komen voortaan niet meer uit een olievat maar uit de vuilnisbak.'
Staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Stientje van Veldhoven
Innovatief ontwerp
Bij het innovatieve ontwerp van het viaduct zijn diverse circulaire principes toegepast. 'Bijzonder is bijvoorbeeld dat de elementen als ‘LEGO-blokjes’ in elkaar grijpen met nokken, dat de voorspanningskabels niet zijn ingestort en dat de tussen de betonnen elementen gebruikte voegen weer kunnen loslaten,' vertelt Kees Quartel van Consolis Spanbeton. 'Daardoor hoeven de elementen bij demontage niet te worden gesloopt en kunnen ze ongeschonden worden hergebruikt. Door te werken met elementen, kunnen bovendien met dezelfde ‘bouwstenen’ nieuwe viaducten worden gebouwd die variëren in lengte en breedte.'
Met de realisatie van het eerste circulaire viaduct van Nederland dragen de drie partners op een innovatieve wijze bij aan de duurzame ambities van Rijkswaterstaat en Nederland. Namelijk: 49% minder CO2-uitstoot (ten opzichte van 1990) én circulaire werken in 2030.
Begin september 2019 is de testperiode van het eerste betonnen circulaire viaduct van Nederland is afgerond en is het circulaire viaduct succesvol gedemonteerd. De betonnen elementen van het viaduct zijn ongeschonden en daarmee volledig opnieuw bruikbaar. Hiermee is weer een belangrijke stap gezet in het realiseren van circulaire viaducten.
Volledig demontabel
Het dek van het viaduct telt 40 betonnen elementen die volledig demontabel zijn, waarna ze te transporteren zijn naar een nieuwe locatie, om ze hier opnieuw op te bouwen. Zo is er geen afval, zijn er geen nieuwe grondstoffen nodig en worden gebruikte grondstoffen op de meest hoogwaardige manier opnieuw gebruikt. De betonnen blokken zijn samengevoegd tot balken, waardoor deze balken variabel in lengte zijn. De blokken grijpen in elkaar met nokken, vergelijkbaar met hoe legoblokjes aan elkaar zitten, en worden met voorspanningskabels bij elkaar gehouden. De gebruikte voegen, gevuld met cementgebonden gietmortel, kunnen weer loslaten zodat de betonnen elementen bij demontage niet gesloopt hoeven te worden. Het materiaal heeft een levensduur van 200 jaar, tegenover 30 tot 50 jaar bij de gangbare viaducten. Het circulaire viaduct kan tot zes keer worden hergebruikt. Een circulair viaduct is op de korte termijn niet goedkoper, maar je behoudt er waarde en grondstoffen mee. Het is een investering in de lange termijn.
Prototype
De eerste versie van het circulair viaduct was een prototype van 20 m lang en 7,5 m breed. Gemaakt van 40 betonnen elementen van elk 1,25 m breed en 2,5 m lang. De elementen bevatten sparingen met daarin ruimte voor bundels met stalen kabels die op spanning worden gebracht en zo de elementen aan elkaar verbinden. Dit eerste prototype van het circulair viaduct in 2019 is getest op een werkterrein dat was ingericht voor de bouw van de Reevesluis, onderdeel van het project Ruimte voor de Rivier IJsseldelta.
Werkverkeer maakte daar gebruik van het viaduct. Met uitgebreide monitoring is in de gaten gehouden hoe het viaduct zich gedraagt wanneer zwaar werkverkeer over de brug rijdt. De testgegevens worden meegenomen bij de doorontwikkeling van het circulair viaduct.
Open leeromgeving
Van Hattum en Blankevoort, Consolis Spanbeton en Rijkswaterstaat hebben gezamenlijk aan het eerste circulair viaduct van Nederland gewerkt. Van Hattum en Blankevoort initieerde deze samenwerking half 2016 en vroeg de andere partijen mee te doen. Een innovatief partnerschap tussen marktpartijen, kennisinstellingen, betonketenpartners en overheid.
In 2017 hebben wij een ontwerp gemaakt, in 2018 is het ontwerp gebouwd en in 2019 is de testfase afgerond met als doel dit prototype door te ontwikkelen. Het viaduct vormde tevens een leeromgeving, waarbij ook de Bouwcampus is betrokken. Doel is om tot gezamenlijke afspraken en uitgangspunten te komen voor de doorontwikkeling van de huidige concepten die nu in de markt bestaan.
